Bài 4: Xây dựng văn hóa tổ chức thích ứng với cải cách hành chính và chuyển đổi số: Giải pháp từ gốc đến ngọn

Trong tiến trình hiện đại hóa nền hành chính nhà nước và thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, nhiều cơ quan đã đầu tư mạnh về hạ tầng công nghệ, phần mềm, và quy trình mới. Tuy nhiên, không ít trường hợp vẫn “bế tắc giữa đường” vì một yếu tố nền tảng chưa được quan tâm đúng mức – văn hóa tổ chức.

Văn hóa tổ chức không chỉ là các giá trị hình thức, mà chính là “hệ điều hành con người” giúp chuyển đổi những cải cách trên giấy tờ thành hành vi cụ thể, bền vững trong thực tiễn. Vậy làm thế nào để xây dựng một văn hóa tổ chức thích ứng tốt với yêu cầu cải cách và số hóa? Bài viết đề xuất 8 nhóm giải pháp thiết thực.

Thay đổi tư duy cán bộ, công chức – từ “quản lý” sang “phục vụ”

Một trong những rào cản lớn nhất của cải cách hành chính là tư duy cũ kỹ, xem người dân là đối tượng “xin – cho”. Để cải cách đi vào thực chất, cần thay đổi tư duy này bằng cách: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ về văn hóa công vụ, kỹ năng phục vụ và tư duy lấy người dân làm trung tâm. Lồng ghép nội dung “tư duy số” trong các chương trình bồi dưỡng cán bộ. Tuyên truyền qua câu chuyện thực tế từ các đơn vị cải cách thành công nhằm tạo cảm hứng thay đổi.

Lãnh đạo luôn tiên phong, trực tiếp sử dụng các phần mềm, hệ thống số; đi đầu trong họp trực tuyến, ký số, quản lý qua phần mềm. Cam kết bằng hành động: lắng nghe, đối thoại với cán bộ về vướng mắc khi đổi mới. Đưa tiêu chí “làm gương chuyển đổi” vào đánh giá cán bộ quản lý hằng năm.

Khơi nguồn sáng tạo và cải tiến từ cơ sở, phong trào thi đua sáng kiến cải cách, kèm phần thưởng rõ ràng. Các tổ chuyển đổi số nội bộ hoặc nhóm cải tiến hành chính cấp phòng/ban. Cơ chế khoán việc, khoán sản phẩm, trao quyền tự chủ để khuyến khích sáng tạo.

          Đại diện Ban giám đốc tặng quà cho các chị em nhân ngày 8/3

Liên kết thi đua – đánh giá với giá trị văn hóa, để văn hóa tổ chức thực sự sống động, cần đưa nó vào cơ chế thi đua, khen thưởng. Lồng ghép tiêu chí văn hóa như tinh thần hợp tác, thái độ phục vụ, trách nhiệm công vụ vào đánh giá cuối năm. Tổ chức phản hồi giữa đồng nghiệp, cấp trên – cấp dưới, người dân – cán bộ. Tạo bảng “chỉ số hành vi văn hóa” để đo định lượng.

Tạo dựng môi trường hợp tác – minh bạch – không đổ lỗi. Một nền văn hóa tốt là nền văn hóa khuyến khích chia sẻ, phối hợp và cùng chịu trách nhiệm. Để xây dựng điều đó: Tổ chức sinh hoạt chuyên môn liên ngành, trao đổi kinh nghiệm giữa các phòng ban. Đưa quy tắc “không đổ lỗi, cùng giải quyết vấn đề” vào nội quy tổ chức. Xây dựng môi trường làm việc thân thiện, giảm khoảng cách cấp bậc.

Tăng cường truyền thông nội bộ – lan tỏa giá trị tích cực. Không thể trông chờ văn hóa tổ chức tự hình thành nếu thiếu truyền thông hiệu quả. Một số cách triển khai: Tạo các bản tin, infographic, video ngắn chia sẻ gương điển hình cải cách, hành vi tích cực. Thiết kế khẩu hiệu dễ nhớ, dễ hành động: “Làm đúng – Làm nhanh – Làm hết lòng”. Tổ chức “Ngày văn hóa công vụ” để các bộ phận cùng chia sẻ, phản biện, học hỏi.

Gắn văn hóa tổ chức với công nghệ số.  Một phần khó trong chuyển đổi số là “chuyển đổi thói quen”, không chỉ công cụ. Giải pháp: Ban hành cẩm nang ứng xử trong môi trường số: trả lời email, họp online, quản lý dữ liệu. Sử dụng nền tảng số để duy trì giao tiếp, khen thưởng nội bộ. Đưa tinh thần số vào văn hóa: nhanh, minh bạch, chuẩn hóa, dễ truy vết.

Đo lường – điều chỉnh văn hóa thường xuyên. Văn hóa là một dòng chảy, cần đo lường và điều chỉnh liên tục. Thực hiện khảo sát ẩn danh về môi trường làm việc, giá trị tổ chức ít nhất 1 lần/năm. Xây dựng bộ chỉ số “Văn hóa tổ chức nội bộ”. Đưa kết quả khảo sát vào cải tiến chính sách nội bộ, quy trình vận hành.

Văn hóa tổ chức là “phần hồn” của bộ máy hành chính. Công nghệ, quy trình, hay mô hình quản lý dù hiện đại đến đâu cũng không thể phát huy hiệu quả nếu không có một nền văn hóa phù hợp, hỗ trợ và thúc đẩy cải cách. Cải cách hành chính và chuyển đổi số sẽ chỉ là hình thức nếu cán bộ vẫn thụ động, tổ chức vẫn ngại thay đổi. Ngược lại, khi văn hóa tổ chức được xây dựng đúng cách, mọi cải cách đều có thể chuyển hóa thành hành động, và chuyển đổi số trở thành động lực phát triển chứ không phải gánh nặng.

Phòng Hỗ trợ Khách hàng

Duy Cường